Historia okien – część I

Otwieramy nowy cykl tekstów na naszym blogu, w którym przybliżymy Wam historię okien. Zaczniemy od samych początków cywilizacji i pierwszych ludzkich osad, a skończymy na czasach współczesnych. W pierwszym artykule omawiamy okna od starożytności aż po średniowiecze. Zapraszamy do lektury!

Spis treści:

Czasy starożytne

Domy w czasach starożytnych budowano z dymnikiem – otworem w dachu nad paleniskiem, przez który uchodził dym. To przez niego do środka budynku dostawało się trochę światła dziennego. Jeśli otwór był umieszczony w szczytowym punkcie, nazywano go wtedy „sowią dziurą”. W osadach etruskich natomiast pojawiało się także compluvium, czyli prostokątny skośny otwór w dachu nad atrium, który służył do zbierania wody deszczowej w basenie zwanym impluvium, a przy okazji także doświetlaniu wnętrza.

Ściany zewnętrzne budowano z przeziernikami – małymi otworami, przez które mogło wpadać do środka światło. W celu zapewnienia ochrony przed wiatrem, chłodem i deszczem, otwory te zakrywano przezroczystymi materiałami, takimi jak skóra zwierzęca lub świński pęcherz.

Dzisiaj to, jak wyglądały takie domy z dymnikami i przeziernikami, można zobaczyć w skansenach na całym świecie.

Cesarstwo Rzymskie

Najwcześniejsze przykłady okien z taflami szkła odnaleziono podczas prac archeologicznych w rzymskich miastach Pompeje i Herkulanum nad Zatoką Neapolitańską, które zostały zniszczone podczas erupcji Wezuwiusza w 79 roku naszej ery.

Podczas prowadzonych wykopalisk w obu miastach znaleziono różne profile świetlików oraz okien, które wykonane były z drewna, żelaza i brązu. Ponadto odkryto także wsporniki i inne okucia.

Wiemy, że Rzymianie wynaleźli technologie produkcji szkła okiennego, takie jak metoda odlewania szkła czy metoda wytwarzania szkła cylindrycznego. Tak produkowane szkło było grube, o zielonkawym odcieniu i przez to nie do końca przezroczyste. Alternatywę stanowiły szyby wykonywane z prześwitującego minerału lapis specularis, czyli selenitu, inaczej zwanego „kamieniem księżycowym”.

Wraz z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego wiedza na temat technologii i technik wytwarzania szkła okiennego została utracona. Dopiero w późniejszym średniowieczu katoliccy mnisi wznowili jego produkcję.

Osada wikingów

Epoka wikingów

Domy z epoki Wikingów koncentrowały się wokół „długiego ognia” – podłużonego paleniska znajdującego się pośrodku budynku. Nad paleniskiem znajdował się dymnik – otwór w dachu, przez który mógł wydostawać się dym, a do środka trafiały promienie słoneczne i oświetlały wnętrze pomieszczenia.

W epoce wikingów dymniki przeniesiono z kalenicy na boki dachu, prawdopodobnie w celu zapewnienia większej ilości światła dziennego w pomieszczeniach.

Angielskie słowo window (okno) pochodzi właśnie od staronordyckiej nazwy vindauga: vind, czyli dach i auga – oko. Kiedy duńscy królowie Swen Widłobrody i Knut Wielki podbijali Anglię w latach 990-1016, staronordyckie określenie vindauga trafiło do języka angielskiego, przekształcając się ostatecznie w znane do dzisiaj słowo window.

Polski termin okno pochodzi natomiast od słowa oko, prawdopodobnie ze względu na skojarzenie z kształtem lub funkcją oka. O związku okna z doznaniami wzrokowymi świadczą też takie połączenia, jak „widok z okna”, „patrzeć przez okno”, „wyglądać przez okno”, „widzieć coś z okna” itp.

Klasztor w stylu romańskim

Średniowiecze – styl romański

W średniowieczu istotne znaczenie miały dwa style architektoniczne – romański i gotycki.

Styl romański charakteryzował się masywnymi, potężnymi budowlami murowanymi, głównie zamkami oraz takimi o charakterze sakralnym – kościołami czy klasztorami. Okna z tej epoki są dość smukłe, z półkolistym łukiem podtrzymującym mur w stabilnej konstrukcji. Ukośne ościeża otaczające okna wpuszczają do budynku więcej światła dziennego.

Półokrągły łuk, kolorowe witraże i zdobione ościeża są wyraźnie inspirowane architekturą starożytnego Rzymu. Styl okien z tej epoki powtarza się w budynkach neoromańskich z XIX wieku.

Bazylika w stylu gotyckim

Średniowiecze – styl gotycki

Drugim ważnym stylem architektonicznym w średniowieczu był styl gotycki.

W okresie gotyckiego średniowiecza, dzięki rozwojowi technologii systemu przyporowego, który pozwolił przenieść na ziemię duże obciążenia murów, możliwe stało się wznoszenie niewiarygodnie wysokich i smukłych budowli. Jednocześnie wprowadzenie łuku ostrego (odtąd zwanego gotyckim”) pozwoliło oknom osiągąć niespotykane wcześniej wymiary. Nadal można je podziwiać w gotyckich katedrach, gdzie światło dzienne wpada do wnętrza przez kolorowe witraże, tworząc niesamowity, sakralny nastrój.

Styl gotycki był inspiracją w późniejszych czasach dla kolejnych nurtów architektonicznych, takich jak historyzm i neogotyk w XIX wieku. Celem architektów było między innymi odtworzenie efektu, z jakim do wnętrza dostawało się światło przez okna gotyckie.

Niebawem część druga naszej historii okien.

1. Znajdź najbliższy salon

Sieć Autoryzowanych Salonów Handlowych MS jest gotowa do obsługi Klientów.

2. Skontaktuj się z Fabryką MS (telefon/e-mail)

Nasi fachowcy odpowiedzą na pytania, przygotują ofertę i umożliwią rezerwację okien na konkretny termin.

3. Wyceń on-line okna MS

Prosta aplikacja, która pozwoli samodzielnie zorientować się w cenach okien MS